Khái niệm, cấu tạo và chu trình nhân lên của virut

I.Khái niệm và đặc điểm của virus

Virus là thực thể chưa có cấu tạo tế bào, có kích thước siêu hiển vi, có cấu tạo đơn giản, chỉ gồm lõi là nucleic acid và được bao bọc bởi vỏ protein, sống ký sinh nội bào bắt buộc và chỉ nhân lên trong tế bào vật chủ

II. Cấu tạo của virus

Dựa vào đặc điểm cấu tạo, chia virus thành 2 loại là virus trần và virus có màng bọc.

• • Cấu tạo virus trần: 2 thành phần cơ bản:
  • + Lõi nucleic acid DNA hoặc RNA (mạch đơn hoặc mạch kép) mang thông tin di truyền
    
  • + Vỏ capsid cấu tạo từ các phân tử protein bao bọc, bảo vệ phía ngoài.+ Có lõi Nucleic acid và vỏ capsid giống như virus trần+ Có lớp vỏ ngoài gồm lớp kép phospholipid và protein, trên vỏ ngoài chứa các gai glycoprotein chính là các thụ thể của virus.
  • Cấu tạo virus có màng bọc.
    

    III. Chu trình nhân lên của virus

    Chu trình nhân lên của virus thường trải qua 5 giai đoạn.

  • Bám dính (hấp phụ) : virus cố định trên bề mặt tế bào chủ nhờ mối liên kết đặc hiệu giữa thụ thể của virus và thụ thể của tế bào chủ
  • Xâm nhập : virus trần đưa trực tiếp vật chất di truyền vào trong tế bào chủ, virus có màng bọc thì đưa cấu trúc nucleocapsid hoặc cả virus vào trong tế bào chủ rồi mới phá bỏ các cấu trúc bao quanh để giải phóng vật chất di truyền.
  • Sinh tổng hợp : virus sử dụng các vật chất có sẵn của tế bào chủ tiến hành tổng hợp các phân tử protein và nucleic acid nhờ enzyme của tế bào chủ hoặc enzyme do virus tổng hợp
  • Lắp ráp : các thành phần của virus sẽ hợp nhất với nhau để hình thành cấu trúc nucleocapsid
  • Giải phóng : virus có thể phá hủy tế bào chủ để giải phóng đồng thời các hạt virus hoặc chui từ từ ra ngoài và làm tế bào chủ chết dần. virus có màng bọc sẽ sử dụng màng của tế bào chủ có gắn các protein đặc trưng của virus làm màng bao xung quanh. Các virus mới được hình thành sẽ xâm nhiễm vào các tế bào khác và bắt đầu một chu trình mới.

• Luyện tập 
  • Câu 1. Để nuôi virus các nhà khoa học sẽ dùng loại môi trường gìCâu 2. Tại sao mỗi loại virus chỉ gây bệnh ở một hoặc một số loại sinh vật nhất định? Cho ví dụ minh họa.Câu 3. Các nhà khoa học phát hiện virus gây bệnh khảm thuốc lá (virus TMV) vẫn có thể tồn tại trên các sản phẩm thuốc lá thương phẩm. Giải thích tại sao virus TMV không gây thêm mối nguy hại đối với người hút thuốc lá?Câu 4. Nếu là một nhà nghiên cứu tìm biện pháp phòng chống sự lây nhiễm của virus HIV thì bạn sẽ nỗ lực ngăn cản quá trình nào trong tế bào?
  • Đáp án
  • Câu 1. Không thể nuôi virus trong môi trường nhân tạo như nuôi vi khuẩn vì virus sống ký sinh bắt buộc trong tế bào sinh vật, nếu tách khỏi cơ thể vật chủ thì virus là dạng không sống. Để nuôi virus các nhà khoa học có thể dùng môi trường sống như môi trường sinh vật(tế bào, mô….)Câu 2.  Mỗi loài virus chỉ gây bệnh ở một hoặc một số loại sinh vật nhất định vì thụ thể của virus ( gai glycoprotein hoặc protein của vỏ capsid) phải đặc hiệu với thụ thể của tế bào chủ thì virus mới có thể bám vào được.

    Câu 3. Người không phải là vật chủ của virus TMV, virus TMV không thể nhân lên trong tế bào cơ người.

    Câu 4. Ngăn cản quá trình nhân lên của virus trong tế bào ở những giai đoạn:

    • Liên kết của virus vào tế bào chủ
    • Liên kết hệ gen của virus với hệ gen của tế bào chủ
    • Tổng hợp các thành phần cấu trúc của virus
    • Lắp ráp và giải phỏng